Konsumenci coraz częściej poszukują sposobów na obniżenie kosztów zaciągniętych zobowiązań finansowych. Jednym z narzędzi prawnych, które może prowadzić do zwrotu znacznej części kosztów kredytu, jest sankcja kredytu darmowego. W artykule przedstawiamy, czym dokładnie jest SKD, kto może z niej skorzystać oraz kiedy można uzyskać zwrot odsetek, prowizji i innych kosztów związanych z kredytem konsumenckim.

Komu może przysługiwać zwrot odsetek z kredytu konsumenckiego?

Sankcja kredytu darmowego to instytucja prawna przewidziana w polskim prawie konsumenckim, a dokładnie w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Na jej podstawie konsument ma prawo domagać się zwrotu wszystkich kosztów kredytu – w tym odsetek, prowizji oraz innych opłat – jeśli kredytodawca naruszy określone obowiązki informacyjne wobec klienta.

Prawo do skorzystania z sankcji kredytu darmowego przysługuje każdemu konsumentowi, który zawarł umowę kredytu konsumenckiego, a więc takiego, którego kwota nie przekracza 255 550 zł (lub równowartości tej sumy w walucie obcej). Aby jednak móc powołać się na SKD, muszą zostać spełnione określone warunki – przede wszystkim kredytodawca musi dopuścić się naruszenia wymagań ustawowych dotyczących umowy kredytowej. Chodzi m.in. o:

• brak pełnych informacji o całkowitym koszcie kredytu,
• błędne RRSO,
• brak informacji o zasadach wcześniejszej spłaty
• lub nieprawidłowe pouczenia dotyczące prawa do odstąpienia od umowy.

W praktyce oznacza to, że jeśli w umowie brakuje niektórych obowiązkowych zapisów lub są one niejasne, konsument może domagać się uznania umowy za tzw. kredyt darmowy – czyli taki, w którym zwraca jedynie pożyczony kapitał, bez dodatkowych kosztów.

Błędy w umowie kredytu a zwrot odsetek

Najczęstszą przyczyną umożliwiającą skorzystanie z sankcji kredytu darmowego są właśnie błędy w umowie kredytu konsumenckiego. Ustawodawca wprost wskazuje, że w razie niespełnienia obowiązków informacyjnych przez kredytodawcę, konsument może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji. Wówczas kredyt staje się nieodpłatny – konsument spłaca tylko kwotę, którą pożyczył, bez żadnych dodatkowych opłat.

Do najczęstszych błędów należą:

• błędnie wskazana roczna rzeczywista stopa oprocentowania (RRSO),
• brak informacji o kosztach pozaodsetkowych,
• niewłaściwe obliczenie całkowitej kwoty do zapłaty,
• brak informacji o warunkach odstąpienia od umowy,
• nieprawidłowe określenie harmonogramu spłaty.

Jeśli w umowie kredytu wystąpią takie uchybienia, konsument może złożyć do kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. W takiej sytuacji bank lub instytucja pożyczkowa zobowiązana jest do zwrotu wszystkich kosztów kredytu – w tym odsetek, prowizji i ubezpieczeń – pobranych od momentu zawarcia umowy. Co istotne, termin na złożenie oświadczenia wynosi rok od dnia spłaty kredytu.

Wcześniejsza spłata kredytu a zwrot odsetek

Oprócz sankcji kredytu darmowego, polskie prawo przewiduje również inne uprawnienie konsumenta – możliwość odzyskania części kosztów kredytu w przypadku jego wcześniejszej spłaty. Zgodnie z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument, który spłacił kredyt przed terminem określonym w umowie, ma prawo do proporcjonalnego zwrotu kosztów kredytu, które były związane z czasem jego trwania.

Oznacza to, że bank lub instytucja pożyczkowa ma obowiązek zwrotu części odsetek oraz opłat (np. prowizji), które zostały naliczone z góry, ale odnosiły się do okresu, w którym kredyt już nie obowiązywał. Co istotne, prawo to przysługuje bez względu na powód wcześniejszej spłaty – może być ona dobrowolna lub wynikać z innych okoliczności.

Warto zaznaczyć, że zwrot ten jest niezależny od sankcji kredytu darmowego. Konsument może ubiegać się o zwrot nadpłaconych kosztów zarówno w sytuacji wcześniejszej spłaty, jak i w przypadku wykrycia błędów w umowie, które kwalifikują się do SKD. W niektórych przypadkach możliwe jest więc odzyskanie znacznej części – a nawet całości – zapłaconych kosztów kredytowych.

Podsumowanie – jak odzyskać odsetki z kredytu?

Sankcja kredytu darmowego to realne i skuteczne narzędzie ochrony konsumenta, które może prowadzić do odzyskania pełnych kosztów poniesionych w związku z zawarciem wadliwej umowy kredytu konsumenckiego. Warunkiem jest jednak wykazanie błędów formalnych popełnionych przez kredytodawcę. Alternatywnie, wcześniejsza spłata kredytu również uprawnia konsumenta do częściowego zwrotu kosztów kredytu konsumenckiego.