Pod koniec 2024 roku Związek Banków Polskich szacował, że liczba spraw sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego przekroczy 11 tysięcy. Banki wskazują, że obecne przepisy, w tym dotyczące SKD, mogą być efektem niewłaściwego wdrożenia unijnej dyrektywy, co rodzi pewne trudności interpretacyjne. Z tego powodu pojawiły się propozycje, aby obniżyć odsetki o połowę za błędy w umowach kredytowych. Pytanie, które się pojawia, to czy nowa ustawa o kredycie konsumenckim wprowadzi zmiany, które ograniczą dostępność sankcji kredytu darmowego dla kredytobiorców?

Nowa ustawa o kredycie konsumenckim zaszkodzi kredytobiorcom?

Nowa dyrektywa unijna dotycząca kredytów konsumenckich, która weszła w życie w listopadzie 2023 roku, zobowiązuje państwa członkowskie, w tym Polskę, do implementacji odpowiednich przepisów do listopada 2025 roku. W związku z tym rozpoczęto prace nad nową ustawą o kredycie konsumenckim, której celem jest dostosowanie krajowych przepisów do wymogów unijnych. W ramach tych zmian planowane jest m.in. doprecyzowanie przepisów dotyczących SKD. Wiele dotychczasowych problemów związanych z sankcją wynika z nieprecyzyjnych regulacji krajowych, które wymagałyby korekty w nadchodzącej nowelizacji. UOKiK prowadzi badania nad skalą problemu, a wyniki będą miały wpływ na kształt przyszłej ustawy. Nowe przepisy prawdopodobnie będą obejmować znacznie krótszą listę prezentującą błędy w umowie kredytowej, które pozwalają odzyskać pieniądze.

Bankowcy chcą proporcjonalności do wagi naruszonego obowiązku

Przedstawiciele sektora bankowego wskazują, że obecne przepisy dotyczące sankcji kredytu darmowego są zbyt rygorystyczne. Chociaż prawo unijne wymaga wprowadzenia sankcji w przypadku naruszeń, to w Polsce są one stosowane zbyt szeroko. Bankowcy podkreślają, że tak surowa sankcja powinna mieć zastosowanie tylko w sytuacjach, które stanowią poważne naruszenie praw konsumenta lub są związane z istotnymi błędami informacyjnymi. W przypadku drobnych uchybień, które nie wpływają na atrakcyjność oferty kredytowej, stosowanie SKD nie wydaje się uzasadnione. Prezes Związku Banków Polskich, Tadeusz Białek, zaznacza, że celem nie jest całkowite zniesienie sankcji, lecz wprowadzenie proporcjonalności, która będzie zgodna z unijnymi regulacjami, a także nie utrudni działalności kredytowej banków.

Kredyt w połowie darmowy – pomysł ZBP na uniknięcie kosztów SKD

Związek Banków Polskich zaprezentował propozycję zmiany przepisów regulujących sankcję kredytu darmowego, mając na celu bardziej elastyczne podejście. Zgodnie z tym pomysłem, kredytobiorca, w przypadku naruszenia przez bank obowiązków, które skutkują aktywacją sankcji kredytu darmowego, miałby zwrócić tylko kapitał kredytu z odsetkami obniżonymi do połowy wartości umownych odsetek. Proponowana zmiana przewiduje także stopniowanie sankcji w zależności od rodzaju naruszenia. W przypadku nieprawidłowości związanych z opłatami i prowizjami konsument mógłby uzyskać kredyt bez dodatkowych kosztów pozaodsetkowych. ZBP planuje również ograniczyć listę obowiązków informacyjnych do tych, które mają kluczowe znaczenie dla interesów konsumenta, biorąc pod uwagę orzecznictwo TSUE. Sankcja kredytu darmowego a zwrot odsetek to kwestia, która nurtuje zarówno kredytobiorców jak i cały sektor bankowy, dlatego problem ten musi zostać rozwiązany jeszcze przed wejściem w życie nowych regulacji.

Sprawy o SKD, które toczą się w sądzie są bezpieczne?

W kwestii roszczeń wynikających z sankcji kredytu darmowego eksperci wskazują, że obecne przepisy prawne zapewniają ochronę praw nabytych. Jak podkreślają, prawo nie działa wstecz, a to oznacza, że zmiany w przepisach nie będą miały wpływu na sprawy toczące się już przed sądami. Ponadto, każdy próbny ruch zmierzający do ograniczenia roszczeń związanych z zawartymi wcześniej umowami może spotkać się z zarzutem niezgodności z Konstytucją RP. Prawnicy reprezentujący konsumentów twierdzą, że choć rząd może próbować ograniczyć skutki SKD, będzie to proces skomplikowany zarówno pod względem prawnym, jak i politycznym. Może się okazać, że sprawy o SKD staną się poważnym wyzwaniem dla sektora finansowego, ponieważ mogą dotyczyć nawet większości Polaków.

Jak sprawdzić, czy przysługuje sankcja kredytu darmowego?

Sankcja kredytu darmowego dotyczy umów o kredyt konsumencki, takich jak kredyt gotówkowy, kredyt na zakup samochodu, remont mieszkania czy wakacje, ale także kredytów na inne cele. Ważne jest, aby kredyt nie był zaciągnięty na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Warto dodać, że wysokość kredytu objętego SKD nie może przekroczyć 255 550 zł. Dzięki sankcji kredytu darmowego kredytobiorca ma możliwość spłaty wyłącznie kapitału, bez konieczności ponoszenia kosztów odsetkowych oraz innych opłat, a w przypadku korzystnego wyroku sądu, może liczyć na zwrot zapłaconych kwot ponad kapitał.

Podsumowując, nadchodząca nowa ustawa o kredycie konsumenckim może wprowadzić znaczące zmiany w kwestii sankcji kredytu darmowego. Chociaż niektóre z proponowanych rozwiązań mogą ograniczyć możliwość korzystania z tej sankcji, nie oznacza to całkowitej eliminacji praw konsumentów. Ważne jest, aby nowe regulacje były zgodne z unijnymi wytycznymi oraz zapewniały równowagę między ochroną interesów konsumentów a zapewnieniem sprawności działalności kredytowej.