Kredyt waloryzowany do waluty obcej: jak skutecznie rozliczyć się z bankiem po unieważnieniu umowy?

Kiedy słyszymy o problemach z kredytami waloryzowanymi do waluty obcej, myśli niemal automatycznie biegną w stronę franka szwajcarskiego. To właśnie te umowy zdominowały publiczną debatę i sale sądowe. Łatwo jednak zapomnieć, że banki oferowały podobne produkty powiązane z innymi walutami, takimi jak euro czy dolar amerykański. Wielu kredytobiorców posiadających takie umowy żyje w przekonaniu, że ich problem nie jest tak poważny lub że ich umowy są w pełni legalne. Mechanizm waloryzacji w kredytach EUR i USD często opierał się na tych samych abuzywnych klauzulach, co w przypadku kredytów CHF. Oznacza to, że również te umowy można unieważnić. Kluczowe staje się wtedy pytanie: jak wygląda rozliczenie z bankiem po takim wyroku? 

Czym właściwie jest kredyt waloryzowany do waluty obcej?

Aby zrozumieć proces rozliczenia, musimy najpierw zdefiniować sam produkt. Kredyt waloryzowany (lub indeksowany) do EUR lub USD to specyficzny rodzaj umowy. W praktyce oznacza to, że w momencie wypłaty, kwota kredytu była przeliczana na walutę obcą i to właśnie ta kwota w walucie stawała się oficjalnym zadłużeniem (saldem kredytu). 

Gdzie tkwi problem? Problem leży w mechanizmie waloryzacji. Banki niemal zawsze zastrzegały sobie prawo do stosowania własnych, wewnętrznych kursów walut (tzw. kursów tabelarycznych). Używały kursu kupna (niższego) do przeliczenia wypłaconej kwoty na walutę obcą, a następnie kursu sprzedaży (wyższego) do przeliczania Twoich spłacanych rat. Różnica między tymi kursami, znana jako spread walutowy, stanowiła ukryty, dodatkowy zysk banku, o którym nie informowano konsumenta w sposób przejrzysty.

Kredyt w euro lub dolarze – taki sam mechanizm abuzywny

Sądy powszechne, idąc za orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), uznają takie klauzule przeliczeniowe za nietransparentne i naruszające interesy konsumenta. Są to klauzule abuzywne (niedozwolone postanowienia umowne).

Co ważne, tych klauzul nie da się po prostu zastąpić innym, uczciwym mechanizmem, ponieważ stanowiły one główny element umowy. Ich usunięcie prowadzi do wniosku, że cała umowa jest nieważna od samego początku (ex tunc). I to właśnie unieważnienie otwiera drogę do ostatecznego rozliczenia z bankiem.

Rozliczenie z bankiem po unieważnieniu – teoria dwóch kondykcji

Przez lata banki próbowały forsować tzw. teorię salda, która polegała na prostym odjęciu sumy spłat od kwoty wypłaconego kapitału. Było to dla nich korzystne. Jednak Sąd Najwyższy, wsparty linią orzeczniczą TSUE, jednoznacznie opowiedział się za teorią dwóch kondykcji.

Co to oznacza? Po unieważnieniu umowy obie strony mają wobec siebie dwa niezależne roszczenia:

1. Kredytobiorca ma prawo żądać od banku zwrotu wszystkich pieniędzy, jakie wpłaciłeś do banku przez cały okres kredytowania. Obejmuje to wszystkie raty kapitałowo-odsetkowe, prowizje, opłaty manipulacyjne, a nawet koszty ubezpieczeń powiązanych z kredytem.
2. Bank ma prawo żądać zwrotu wyłącznie nominalnej kwoty kapitału, którą fizycznie wypłacił Ci w złotówkach na początku (np. 300 000 zł).

Jak rozliczenie kredytu waloryzowanego do waluty obcej wygląda w praktyce?

Rozliczenie z bankiem według teorii dwóch kondykcji prowadzi do dwóch głównych scenariuszy, zależnych od tego, jak długo spłacałeś kredyt.

Scenariusz 1: Twoje wpłaty przekroczyły kwotę kapitału

To najczęstsza sytuacja w przypadku umów zawieranych kilkanaście lat temu.

• Przykład: Bank wypłacił Ci 300 000 zł kapitału.
• Przez 15 lat spłacania rat suma Twoich wpłat wyniosła 380 000 zł.

Rozliczenie: Sąd zasądza na Twoją rzecz zwrot 380 000 zł. Bank ma roszczenie o zwrot 300 000 zł. W praktyce (np. poprzez potrącenie) bank zwraca Ci nadpłatę, czyli 80 000 zł. Twoje zadłużenie znika – jesteś wolny od kredytu.

Scenariusz 2: Twoje wpłaty są niższe niż kwota kapitału

Dotyczy to głównie umów nowszych, spłacanych przez krótszy okres.

• Przykład: Bank wypłacił Ci 400 000 zł kapitału.
• Przez 6 lat spłacania rat suma Twoich wpłat wyniosła 150 000 zł.

Rozliczenie: Sąd stwierdza nieważność umowy. Ty masz roszczenie o 150 000 zł, a bank o 400 000 zł. Do “zamknięcia” umowy musisz dopłacić bankowi różnicę, czyli 250 000 zł.

Podsumowanie: Przeanalizuj swój kredyt waloryzowany do waluty obcej

Posiadanie kredytu waloryzowanego do euro lub dolara nie stawia Cię na straconej pozycji. Wręcz przeciwnie – masz w ręku te same argumenty prawne, które pozwoliły setkom tysięcy frankowiczów uwolnić się od zadłużenia. Unieważnienie umowy prowadzi do rozliczenia z bankiem, które niemal zawsze jest dla kredytobiorcy korzystne finansowo. Proces ten wymaga jednak specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Banki będą bronić swoich interesów na każdym etapie postępowania. Dlatego kluczowe jest wsparcie ekspertów, którzy precyzyjnie ocenią Twoją sytuację. Skontaktuj się z Votum Consumer Care. Nasi eksperci bezpłatnie przeanalizują Twoją umowę kredytową i przedstawią Ci możliwości działania oraz realne korzyści płynące z rozliczenia z bankiem.